Yetkilendirilmiş Yükümlüler danışmanlık hizmetini kimden alacaklar?
YYS’de Danışmanlık bilmecesi…
25.06.2018 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasina dair Yönetmelik” ile dikkat çekici düzenlemeler yapılmıştır.
Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliğinin (GİKY) 6 ncı maddesinin 1.fıkrasının “f ” bendinde değişiklik yapılmış, sertifika başvurusunda aranan güvenilirlik koşullarından biri olan
“Gümrük işlemlerinin mevzuata uygunluğu ile eşyanın gümrük idaresine doğru beyan edilmesini teyit ve tevsik edecek kurum içi bir sistematiğe sahip olmak ve
1) Gümrük konularıyla ilgili birimlerinde ve Buna ilişkin iç kontrol süreçlerinde; yetkilendirilmiş gümrük müşavirliği yetki belgesine, gümrük müşavirliği izin belgesine ya da gümrük müşavir yardımcılığı izin belgesine sahip olan veya en az iki yılı yönetici konumunda olmak üzere asgari altı yıl gümrük işlemleri ile ilgili birimlerde çalışmış olan personel istihdam etmek veya
2) Yetkilendirilmiş gümrük müşaviri, gümrük müşaviri veya gümrük müşavir yardımcısı istihdam eden tüzel kişilerden ya da faaliyet alanı itibariyle gümrük, dış ticaret ve lojistik işlemlerine ilişkin en az üç yıldır danışmanlık hizmeti veren firmalardan gümrük konuları ve Buna ilişkin iç kontrol süreçlerine yönelik eğitim ve danışmanlık hizmeti almak” hükmü
“Gümrük işlemlerinin mevzuata uygunluğu ile eşyanın gümrük idaresine doğru beyan edilmesini teyit ve tevsik edecek kurum içi bir sistematiğe sahip olmak ve bunun sağlanması için gümrük ve dış ticaret mevzuatı eğitimi ve mevzuat değişikliklerinin takibini, gümrük işlemlerinin cari kontrolünü ve gümrük işlemlerinin kayıt ve belge üzerinden geriye dönük olarak kontrolünü yapmak veya yaptırmak.” olarak değiştirilmiş ikinci fıkra ise
“Birinci fıkranın (f) bendi kapsamı eğitim, cari ve/veya geriye dönük kontrol işlemlerinin;
a) Firma bünyesinde yapılıyorsa, bu işlemleri yapan kişi veya bu kişilerin çalıştırıldığı birimin gümrük işlemlerini doğrudan temsil yoluyla yapan kişi veya bu kişilerin çalıştırıldığı birimden farklı olması,
b) Hizmet alımı yoluyla yapılıyorsa, dolaylı temsil hizmetinin de bu firmadan alınıp alınmadığına bakılmaksızın, hizmet alımı yapılan firmada bu işlemleri yapan kişi veya bu kişilerin çalıştırıldığı birimin, gümrük işlemlerini dolaylı temsil yoluyla yapan kişi veya bu kişilerin çalıştırıldığı birimden farklı olması, gerekir” şeklinde düzenlenmiştir.
Görüleceği üzere Bakanlık firmalara Gümrük işlemlerinin mevzuata uygunluğu ile eşyanın gümrük idaresine doğru beyan edilmesini teyit ve tevsik edecek kurum içi bir sistematiğe sahip olmanın yanında gümrük ve dış ticaret mevzuatı eğitimi ve mevzuat değişikliklerinin takibi, gümrük işlemlerinin cari kontrolü ve gümrük işlemlerinin kayıt ve belge üzerinden geriye dönük olarak kontrolünü yapmak veya yaptırmak sorumluluğunu yüklemiş ancak bu işlerin kimler tarafından yapılacağı önceki uygulamanın aksine belirsiz hale getirilmiştir.
Keza anılan yönetmeliğin 158.Maddesinde de düzenleme yapılmış, Yıllık Faaliyet Raporunun usül ve esasları belirlenmiş bu raporu kimlerin düzenleyeceği önceki yönetmelik maddesinde belli iken yapılan düzenleme ile “Sertifika sahibi söz konusu incelemeyi hizmet alımı yoluyla da yaptırabilir” hükmü getirilmiştir.
Söz konusu değişiklikleri madde bazında inceleyecek olursak:
6.Maddede belirtilen kurum içi bir sistematiğin oluşturulması, gümrük ve dış ticaret mevzuatı eğitimi, mevzuat değişikliklerinin takibi, gümrük işlemlerinin cari kontrolünü ve gümrük işlemlerinin kayıt ve belge üzerinden geriye dönük olarak kontrolünün yapılması veya yaptırılması için doğrudan veya dolaylı temsil yapan kişilerin çalıştırıldığı birimden farklı olmasını yeterli görmüş keza 158.Maddede de Yıllık Faaliyet Raporunun 6.maddede belirtilen birimlerden hizmet alımı yoluyla yapılabilmesi mümkün kılınmıştır.
Her iki maddede de bu hizmetlerin kimler tarafından yapılacağı net olarak belirtilmemiştir. Yapılacak işin mahiyeti göz önüne alındığında liyakat bakımından bu hizmetin Gümrük Müşaviri veya Gümrük Müşavir Yardımcıları tarafından verilebileceği aşikardır. Ancak yönetmelikteki belirsizlik bu işlere liyakat bakımından yetersiz kişilerin soyunabileceği ve hizmet alımı noktasında tabir-i caizse merdiven altı bir sektörün ortaya çıkabileceği riskini ortaya koymaktadır.
Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü gümrük kontrollerini gümrük idaresi nezdinde asgariye indiren bir yapı olmakla birlikte buradaki sorumluluğu statü sahibi firmaya vermektedir. Statü sahibi firmaların dış ticaret hacimleride dikkate alındığında tebliğde bahsi geçen denetim ve kontrollerin ehil kişiler tarafından yapılmamasının vergi kaybı doğurması başta olmak üzere firmanın statüsünün geri alınmasına kadar uzanabilecek birçok riski ortaya çıkarması muhtemeldir.
Bu hizmetlerin “Farklı birimlerde” yapılması ise birimlerde istihdam edilecek kişilerin niteliğinin belirsiz olması nedeniyle astın üstü denetleyebileceği bir yapı ortaya çıkarması yönünden sakıncalı olduğu kadar iç denetim hizmetinin dolaylı temsil yapan firmadan alınabilmesine imkan sağlanması da denetim müessesinin ruhuna aykırıdır.
YYS firmalarınca alınacak olan gümrük ve dış ticaret mevzuatı eğitimi, mevzuat değişikliklerinin takibi, gümrük işlemlerinin cari kontrolü ve yıllık faaliyet raporu düzenleme hizmetinin kariyer ve liyakat yönünden Gümrük Müşaviri veya Gümrük Müşavir Yardımcıları tarafından yapılmasının gerek yapılacak işin sıhhati gerekse ülke ekonomisi ve statü sahibi firmanın ticari itibarı yönünden elzem olduğu kanaatindeyim.
Ali Kamer OBAN
Gümrük Müşaviri